ΣΑΜΚΥΑ ΓΙΟΓΚΑ

Πουρουσά

Πουρουσά Είναι Αιώνια Πραγματικότητα, χωρίς ιδιότητες. Καθαρή Συνείδηση, Αυτόνομη, Ελεύθερη και ταυτόχρονα Απεριόριστη Αντίληψη που συλλαμβάνει οτιδήποτε «αντικειμενικό», χωρίς να δεσμεύεται πραγματικά. Το Πουρουσά χαρακτηρίζεται στις γραφές σαν Νιργκουνατβατ (χωρί ιδιότητες), νιρσιντάρμα (χωρίς «νοημοσύνη»), Ασάνγκ (χωρίς δεσμά, ελεύθερο), ντραστ («θεατής», απόλυτη συνείδηση, κατ’ εξοχήν όραση).

Πρακρίτι είναι η Ενέργεια που βρίσκεται στην βάση όλων των φαινομένων, που μετασχηματίζεται σε νοημοσύνη, ενέργεια, ύλη.

Το Πουρουσά, χωρίς ιδιότητες, απεριόριστη αντίληψη, συνδέεται με την Πρακρίτι, αντιλαμβάνεται την Πρακρίτι και τους μετασχηματισμούς της. Ταυτόχρονα η Πρακρίτι υπό την επίδραση του Πουρουσά μετασχηματίζεται παράγοντας τον κόσμο των φαινομένων. Αυτή η σχέση, η αντιστοιχία ονομάζεται γιογκγιάτα

Πρακρίτι

Πριν την δημιουργία, το Πουρουσά και η Πρακρίτι είναι ανεξάρτητα. Η Πρακρίτι βρίσκεται σε ακινησία καθώς οι δυνάμεις που την διέπουν (γκούνας) βρίσκονται σε τέλεια ισορροπία. Αποτελεί μια Ενέργεια χωρίς ιδιότητες, «άμορφη». Αυτή η κατάσταση ονομάζεται αβυάκτα. Στην αρχή της δημιουργίας (στο ξεκίνημά της) το Πουρουσά που «συνδέεται» με την Πρακρίτι αντιλαμβάνεται την Πρακρίτι σ’ αυτή την κατάσταση ισορροπίας, σαν ενέργεια χωρίς ιδιότητες ενώ η Πρακρίτι «αντανακλά» ακριβώς το Πουρουσά. Έτσι η Ενέργεια υφίσταται τον πρώτο μετασχηματισμό της, γίνεται Μαχάτ, καθαρή νοημοσύνη. Αυτή η «κίνηση» ονομάζεται βυάκτα. Από αυτόν τον μετασχηματισμό θα προκύψουν προοδευτικά όλες οι καταστάσεις της ενέργειας, οι μορφές του γίγνεσθαι, η δημιουργία.

Ήδη, από την στιγμή που η Πρακρίτι πέρασε από την αρχική κατάσταση της τέλειας ισορροπίας (την κατάσταση όπου ήταν χωρίς ιδιότητες) στην κατάσταση της νοημοσύνης, οι δυνάμεις μέσα στην Πρακρίτι διαταράχτηκαν και η Ενέργεια αρχίζει να μετασχηματίζεται. Μπήκε σε μια ροή εξέλιξης, ενεργοποίησης των δυναμικών που ενυπήρχαν ήδη στην Πρακρίτι, σε μία φάση στην οποία ωθείται πλέον να αναπτύξει όλα αυτά που υπάρχουν εν δυνάμει. Αυτή η εξέλιξη της Πρακρίτι ονομάζεται παρινάμα.

Σε αυτή την φάση της εξέλιξης λοιπόν δεν υπάρχει πιά ισορροπία δυνάμεων μέσα στην Πρακρίτι. Εμφανίζονται κάποιες ροπές, δυναμισμοί, δυνάμεις, που ωθούν σε κίνηση, σε μετασχηματισμό. Ο μετασχηματισμός της Πρακρίτι γίνεται σύμφωνα με αυτές τις ροπές, δυνάμεις. Οι αρχές αυτής της εξέλιξης ονομάζονται γκούνας και είναι:

α) σάττβα, η αρχή της ισορροπίας που εκδηλώνεται (σε όποιο κοσμικό πεδίο ή επίπεδο κι αν αναφερόμαστε) σαν αγνότητα, ηρεμία (αγνή νοημοσύνη, αγνή αίσθηση, βούληση, αγνή δράση της ύλης).

β) ράτζας, η αρχή της δράσης (διατάραξη της ισορροπίας) που εκδηλώνεται σαν δυναμικότητα, δραστηριότητα (δραστηριότητα της νοημοσύνης, δραστηριότητα της αίσθησης, δραστηριότητα της ύλης).

γ) τάμας, η αρχή της στατικής αδράνειας (της αντίστασης στην δράση) που εκδηλώνεται σαν επιβράδυνση και διάλυση (νοητική ασάφεια, αισθησιακή σύγχυση).

Τα τρία γκούνας εμφανίζονται σαν ένα «φάσμα δραστηριότητας» στο οποίο διακρίνουμε τρεις επιμέρους περιοχές. Η μετάβαση από την μία περιοχή του φάσματος δραστηριότητας σε μία άλλη περιοχή γίνεται βαθμιαία και ομαλά. Όταν το σάττβα αυξάνεται υπέρ το δέον (προς τα πάνω) περνάμε σε μία «ανώτερη ποιοτικά» κατάσταση. Όταν το τάμας αυξάνεται υπέρ το δέον (προς τα κάτω) περνάμε σε μία «κατώτερη ποιοτικά» κατάσταση.Η κατάσταση, που είναι ένα πεδίο δραστηριότητας, ένας χώρος εκδήλωσης, ύπαρξης ονομάζεται Βικάρα.

Έτσι όταν μέσα στο Μαχάτ (βικάρα) που είναι ένα ομοιογενές πεδίο, κυριαρχεί το σάττβα το Μαχάτ «αντανακλά» το Πουρουσά σαν μία απροσδιόριστη κατάσταση χωρίς ιδιότητες. Όταν κυριαρχεί το ράτζας δημιουργείται η αντίληψη μίας παγκόσμιας συνείδησης. Όταν κυριαρχεί το τάμας τότε επικρατεί η αντίληψη μίας ευρύτερης συνείδησης που απλώνεται σε όλο τον χώρο.

Όταν μέσα στο Μαχάτ αυξάνεται το τάμας υπέρ το δέον (προς τα κάτω) περνάμε σε μία κατώτερη ποιοτικά κατάσταση που είναι η σφαίρα της ατομικοποίησης του Μαχάτ, του Ανταχκαράνα (βικάρα), που είναι ένα πεδίο πολλαπλότητας. Ανάλογα με το ποια δύναμη (σάττβα, ράτζας, τάμας) επικρατεί εκδηλώνονται οι λειτουργίες του Μπούντι, του Αχαμκάρα, του Μάνας (οι μετασχηματισμοί της νοημοσύνης ονομάζονται βρίττις κι ανάλογα με το ποια δύναμη από τα σάττβα, ράτζας, τάμας, κυριαρχεί είναι αντίστοιχα πρακχύα πραβρίττι, στίττι).

Όταν μέσα στο Ανταχκαράνα βικάρα αυξάνεται το τάμας υπέρ το δέον (προς τα κάτω) περνάμε στην σφαίρα του Πράνα (της αιθέριας ενέργειας). Ανάλογα με το ποία δύναμη (σάττβα, ράτζας, τάμας) επικρατεί εκδηλώνονται οι λειτουργίες των τζνάνα ιντρίγιας, κάρμα ιντρίγιας και τανμάτρας.

Όταν μέσα στο Πράνα βικάρα αυξάνεται το τάμας υπέρ το δέον (προς τα κάτω) περνάμε στην σφαίρα του Ακάσα, του υλικού σύμπαντος. Ανάλογα με το ποια δύναμη (σάττβα, ράτζας, τάμας) επικρατεί εκδηλώνονται τα στοιχεία Ακάσα (αιθέρας, διάστημα, χώρος), μαχαμπούτας (αέρας, φωτιά, νερό, γη) και τα διάφορα υλικά σώματα.

Έτσι η Πρακρίτι μετασχηματίζεται σύμφωνα με τις ροπές της και παράγονται όλες οι καταστάσεις, οι μορφές του γίγνεσθαι. Δημιουργούνται έτσι διάφορα πεδία εκδήλωσης που ονομάζονται βικάρα. Ολόκληρη η δημιουργία είναι προϊόν μίας αρχικής ενέργειας που παράγει προοδευτικά νόηση, δύναμη, ύλη. Στα ανώτερα πεδία δραστηριότητας δεν υπάρχει διάκριση υποκειμένου, αντικειμένου. Στα κατώτερα πεδία δραστηριότητας όμως υπάρχει διάκριση υποκειμένου αντικειμένου. Αφού όμως στην πραγματικότητα όλα προέρχονται από μία ενέργεια κι είναι της ίδιας υφής, δεν πρέπει να μας παραξενεύει το γεγονός ότι στην κοσμολογία του Σαμκύα Γιόγκα αναφέρονται υποκειμενικά και αντικειμενικά στοιχεία χωρίς να διακρίνονται (το αντικειμενικό δεν έχει την έννοια του ανεξάρτητου).

Η Εξέλιξη της Πρακρίτι (παρινάμα) ακολουθεί συγκεκριμένους νόμους που οδηγούν μέσα από μια καθορισμένη πορεία προς ένα συγκεκριμένο τέρμα. Η δημιουργία είναι φαινόμενο κυκλικό και καταλήγει μετά την παρέλευση τεράστιου χρονικού διαστήματος βέβαια ξανά στην αποκατάσταση της ισορροπίας των δυνάμεων μέσα στην Πρακρίτι και στην διάλυση όλων των μετασχηματισμών της Πρακρίτι, όλων των μορφών του γίγνεσθαι. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή σαν Μαχαπραλάγια.

Αστάνγκα Γιόγκα

Το Πουρουσά Είναι Αδιαφοροποίητη Πραγματικότητα, χωρίς ιδιότητες. Όσο το Πουρουσά συγκεντρώνεται στην Πρακρίτι και δίνει όλη την προσοχή Του στους μετασχηματισμούς, απορροφιέται στην ατομική ύπαρξη, στις λειτουργίες της (Μπούντι, Αχαμκάρα, Μάνας), στις ενέργειές της (Πράνα), στις καταστάσεις της (Ακάσα, υλικό σώμα), στα διάφορα κοσμικά πεδία. Η Πραγματική Κατάσταση του Πουρουσά είναι η Αδιαφοροποίητη κατάσταση της Καιβαλγία (Ανεξαρτησία, Μόνωση) κι όχι η σύνδεσή της με την Πρακρίτι, η απορρόφησή Του στους μετασχηματισμούς της. Για να φτάσει το Πουρουσά στην Πραγματική Του Κατάσταση, σε όποιο κοσμικό πεδίο κι αν βρίσκεται στην παρούσα φάση, πρέπει να πάψει να απορροφιέται στους μετασχηματισμούς της Πρακρίτι.

Στο υλικό κοσμικό πεδίο η Πρακτική που οδηγεί στην Απελευθέρωση ονομάζεται Αστάνγκα Γιόγκα και περιλαμβάνει διάφορα στάδια. Τα στάδια αυτά είναι:

1) Καιβαλγία στο υλικό πεδίο, η Μόνωση, αποκοπή από την πρακρίτι στο υλικό πεδίο, από κάθε μετασχηματισμό.

2) Ασαμπράντζνατα Σαμάντι, Έλεγχος του Μαχάτ (τρεις ποικιλίες νοημοσύνης)

3) Τρεις Ποικιλίες του Σαμπράντζνατα Σαμάντι:

1) Ασμιτά Σαμάντι Έλεγχος του Μπούντι (Απάλειψη της εγωικής νοημοσύνης, των

μετασχηματισμών της συνειδητότητας).

2) Ανάντα Σαμάντι, Έλεγχος του Αχαμκάρα (Εξουδετέρωση των νοητικών

διεργασιών, σκέψης, κλπ.

3) Τέσσερις ποικιλίες Σαμάντι, νιρβισάρα, σαβισάρα, νιρβιτάρκα, σαβιτάρκα),

Έλεγχος του Μάνας (Εξάλειψη των αντιληπτικών διαδικασιών μέσω της συγκέντρωσης σε ένα μοναδικό σημείο).

4) Έλεγχος της Αίσθησης, μέσω των Πρατγιαχάρα, και Πραναγιάμα

5) Έλεγχος του Σώματος μέσω των Ασάνα, Νιγιάμα (Συμορφώσεις) και Γιάμα (Απαρνήσεις), δηλαδή μέσω δράσεων που πρέπει να ακολουθηθούν και δράσεων που πρέπει να απορριφθούν.

Εννοείται ότι ανάλογα με την εξέλιξη της ατομικής ύπαρξης το Πουρουσά θα ξεκινήσει από την βαθμίδα που βρίσκεται την δεδομένη στιγμή. Όταν το Πουρουσά επιτύχει την Καιβαλγία (το μούκτι) είναι ένας τζίβαν μούκτι (ζωντανός απελευθερωμένος). Μπορεί να χρησιμοποιεί την Πρακρίτι, τους μετασχηματισμούς, χωρίς να δεσμεύεται πιά.