Σε δύο χιλιάδες χρόνια χριστιανικής σκέψης, έχουν αναλυθεί επαρκώς και οι θεολογικές προϋποθέσεις και οι οντολογικές (ανθρωπολογικές) προϋποθέσεις της θέωσης του ανθρώπου... Όμως παρ’ όλο που οι άνθρωποι (θεολόγοι, κατηχητές, ιεροκήρυκες, πιστοί και μη-πιστοί) μιλούν τόσο πολύ για τον Θεό, την θέωση, κι όλα τα σχετικά θέματα, ελάχιστοι είναι αυτοί που βιώνουν πραγματικά μία αληθινή προσέγγιση του Θεού... Ο Δρόμος του Ιησού, του Ιωάννη, των αποστόλων, των πατέρων, δεν ήταν αυτός... Η Πραγματικότητα η Ζωή, είναι κάτι που βιώνουμε, όχι κάτι που σκεφτόμαστε, που αναλύουμε λογικά, που μιλάμε γι’ αυτό... Ο Δρόμος του Ιησού, των μαθητών του, ο Αληθινός Δρόμος, είναι ο Δρόμος της Σιωπής... Κι είναι η Σιωπή η αληθινή ουσία της Προσευχής...
Ο Ευάγριος συκοφαντήθηκε σαν αιρετικός αλλά το έργο του «Λόγος περί προσευχής» (που αποδίδεται ψευδώς στον «Νείλο τον Ασκητή») εκδόθηκε από την «αποστολική διακονία της εκκλησίας της Ελλάδας» πριν 42 χρόνια (το 1981) με εκτενή σχόλια (όταν διευθυντής της «αποστολικής διακονίας» ήταν ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος)... Έχει καμία σχέση η διδασκαλία των πατέρων (πολλοί από τους οποίους κατηγορήθηκαν σαν αιρετικοί) με την «εξωτερική εκκλησία»; Η πατερική παράδοση είναι τελείως έξω από τον χρόνο και την ιστορία της «εκκλησίας»... Κακώς επικαλούνται τους πατέρες, αυτοί που δεν ακολουθούν την γραμμή των πατέρων...
Ο Ευάγριος στο 62 κεφάλαιο του «Λόγου περί προσευχής» γράφει:
«Όταν ο νους σου τω πολλώ προς τον Θεόν πόθω, κατά μικρόν οίον υπαναχωρή της σαρκός και πάντα τα εξ αισθήσεως ή μνήμης ή κράσεως νοήματα αποστρέφηται, ευλαβείας ομού και χαράς έμπλεως γενόμενος, τότε νόμιζε ηγγικέναι όροις προσευχής»...
Γίνεται φανερό ότι ο Ευάγριος μιλά για μεταφορά της συνειδητότητας (της προσοχής) στην καθαρή ενέργεια του νου πέρα από την αίσθηση, την μνήμη (που είναι βάση της διανόησης) και την κράση (προσωπικότητα, εγώ)... Μιλά για «υπαναχώρηση» (μη προσοχή, μη ενασχόληση)... δεν μιλά για κατάργηση των κατώτερων λειτουργιών, για έξοδο από το σώμα... Η καθαρή ενέργεια του νου σημαίνει ακριβώς την απογύμνωση του νου από όλες τις κατώτερες δραστηριότητες (την μη-ενασχόληση με αυτές). Έτσι ο νους απελευθερώνεται και επανέρχεται στην «φυσική κατάστασή» του... Ο Ευάγριος στο 71 κεφάλαιό του, το διευκρινίζει όταν λέει ότι «Προσευχή γαρ έστιν απόθεσις νοημάτων».
Η Αληθινή Προσευχή λοιπόν αποκτά νόημα μόνο στην απόλυτη σιωπή της νόησης, των αισθήσεων... Η συναίσθηση της αληθινής ύπαρξης φανερώνει την αντικειμενικότητα της ύπαρξής μας, την αντικειμενικότητα του «είναι» μας (που δεν είναι μία αντίληψη περί εαυτού, μία διανοητική αντίληψη, μία παράσταση, ή μία αίσθηση του όντος που είμαστε...)... Με άλλα λόγια η αντίληψη του «είναι» μας, είναι άμεση, σύλληψη αυτού που «είναι πραγματικά» κι όχι μέσω έμμεσης διαδικασίας, σκέψης, αίσθησης, κλπ... Αυτή η αντικειμενική ύπαρξη (το αντικειμενικό «είναι»), μας «δίνεται» δεν το κατασκευάζουμε εμείς, δεν είναι μία ιδέα που κατασκευάζουμε, ούτε μία αίσθηση που συλλαμβάνουμε... Είναι το «Πνεύμα» που εμφύσησε ο Θεός μέσα μας, η λογική ψυχή, η ζώσα ψυχή, το αληθινό πρόσωπό μας ενώπιον του Θεού... Κι αυτή η αληθινή ύπαρξη είναι σε σχέση με τον Θεό, όχι μόνο γιατί την ουσιοποιεί αλλά και επειδή την ζωοποιεί και την φωτίζει και την εξαγιάζει... Η «νέα συνείδηση» που αναδύεται (με την πνευματική γέννησή μας) είναι Συνείδηση σε σχέση με τον Θεό, είναι Ζωή, Βίωμα, μέσα στην θεία Πραγματικότητα, μέσα στην Θεία Παρουσία που Αγκαλιάζει τα πάντα, που Ενοποιεί τα πάντα... Η «νέα συνείδηση» δεν έχει σχέση με το παλιό υποκείμενο (την προσωπικότητα), η «νέα συνείδηση» φωτίζεται από το Πνεύμα του Θεού, Πληρούται από Πνεύμα Θεού... κι έτσι έχει νόημα η ρήση του Παύλου «ζω μεν ουκέτι εγώ, ζη εν εμοί ο Χριστός» (Γαλ.2.20)... Και με αυτή την έννοια ο άνθρωπος γίνεται ναός του Θεού... Και με αυτή την έννοια όσοι φτάνουν σε αυτή την Κατάσταση είναι «θεοφόροι»...
Αλλά η πνευματική γέννηση δεν είναι παρά η αρχή της «Κοινωνίας με τον Θεό», της Εν Θεώ Ζωής... Ο Συμεών λέει ότι ο άνθρωπος (η ψυχή) σε αυτή την επικοινωνία με τον Θεό «καθαίρεται, λαμπρύνεται, φωτίζεται, και μυστηρίων μεγάλων αποκαλύψεις καταξιούται οράν» (Συμεών, Κατήχησις ΙΔ΄)... Την πνευματική γέννηση ακολουθεί η μυστική ανάσταση, το βάπτισμα του Πνεύματος και τελικά η Θέωση...
