Η ΜΥΘΙΚΗ ΣΚΕΨΗ / 2δ. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του «Μυθικού Κόσμου»

 

Στην πραγματικότητα οι Μύθοι τα Παραμύθια, απεικονίζουν την Πραγματικότητα όπως την συλλαμβάνει ενορατικά ο άνθρωπος με μια άμεση όραση. Μια ολοκληρωμένη αντίληψη που την εκφράζει Συμβολικά με εικόνες και σύμβολα κι αλληγορίες, κατανοητά σε όσους συμμετέχουν στο ίδιο «όραμα». Αυτή η Ενορατική Σύλληψη είναι πλήρης κι ολοκληρωμένη σαν γενική αντίληψη αλλά υστερεί σε σαφήνεια κι έτσι οι «λεπτομέρειες»  συμπληρώνονται από την δημιουργική φαντασία, διαδικασία που υπακούει σε κανόνες και δεν είναι αυθαίρετη. Ο πρώτος βασικός νόμος είναι ο νόμος της ενότητας της αντίληψης του κόσμου. Ο δεύτερος κανόνας είναι της μη αντίθεσης του μέρους στο όλο, στην ενότητα του συνόλου. Ο τρίτος κανόνας είναι ο κανόνας της «ασάφειας», όπου η εικόνα, το σύμβολο μπορεί να ερμηνευθεί με πολλούς τρόπους έτσι ώστε να ταιριάζει πάντα με το σύνολο. Αυτό που έχει σημασία είναι να έχουμε πάντα μια ολοκληρωμένη ισορροπημένη ζωντανή εικόνα του κόσμου, οι λεπτομέρειες δεν έχουν τόση σημασία. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει και στην  ερμηνεία του κόσμου και στον ηθικό προσανατολισμό και στην πρακτική δράση. Είναι ένα σύστημα γνώσης διαφορετικό από αυτό της αναλυτικής σκέψης που επικεντρώνεται στην σαφήνεια της λεπτομέρειας θυσιάζοντας το ολοκληρωτικό όραμα του κόσμου. Όμως έχει την δική του λογική, την δική του χρήση και χρησιμότητα.

Έτσι οι μύθοι και τα παραμύθια μιλούν για μια ιδανική σύλληψη του κόσμου, ή για την αντίληψη ενός Ιδανικού Κόσμου, του «Μυθικού Κόσμου» που έχει αναγνωρισθεί κι έχει γίνει οικείος στην διάρκεια χιλιετηρίδων. Αυτός ο Κόσμος, για την Μυθική Αντίληψη, είναι Πραγματικός, Λειτουργικός, με Αιώνιες Αξίες και Σαφή Διάκριση του Καλού από το κακό. Η είσοδος σε αυτόν τον κόσμο είναι είσοδος σε μια άλλη αντίληψη, μια άλλη συμπεριφορά από αυτήν που γνωρίζει ο σύγχρονος άνθρωπος ο οποίος παρασυρμένος από την εξέλιξη και τον πολιτισμό του έχει χάσει την Μαγική Αίσθηση του όλου και ζει μια διασπασμένη ζωή σε ένα κομματιασμένο κόσμο. Ο σύγχρονος άνθρωπος θυσίασε την Μαγική Αίσθηση του όλου για χάρη της «επιστημονικής» σαφήνειας. Αρνήθηκε το εσώτερο κομμάτι του εαυτού του για την κυριαρχία του εξωτερικού κόσμου. Έτσι όμως έχασε το καλύτερο μέρος του εαυτού του και για αυτό αισθάνεται μόνος στην ύπαρξη και δυστυχισμένος. Υιοθετώντας όμως αυτή την στάση παύει να κατανοεί την Μαγική Γλώσσα των Συμβόλων, κι αισθάνεται ξένος στον Μαγικό Κόσμο του Όλου. Από την άλλη μεριά αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που ο σύγχρονος άνθρωπος μαγεύεται από τους μύθους και τα παραμύθια. Διαισθάνεται, έστω και αμυδρά κάτι από τον παλιό χαμένο παράδεισο της εμπνευσμένης σύλληψης του κόσμου. Νοσταλγεί, αφήνεται ση μαγεία και το όνειρο αλλά διστάζει να εγκαταλείψει την αναλυτική λογική του. Αυτός είναι ο λόγος που ενώ αντιλαμβάνεται ότι οι μύθοι και τα παραμύθια έχουν την δική τους λογική, στο τέλος τα «απορρίπτει» γιατί δεν μπορεί να τα εντάξει στο δικό του σύστημα σκέψης. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα στα συστήματα σκέψης. Σύγκρουση υπάρχει στον άνθρωπο. Κι υπάρχει απόλυτη ευθύνη για τις επιλογές του. Αλλά όποιο σύστημα γνώσης κι αν επιλέξει δεν έχει δικαίωμα να απορρίπτει σαν ψέμα τα άλλα συστήματα γνώσης. Όπως η υιοθέτηση της μητρικής γλώσσας μας δεν καταργεί τις άλλες γλώσσες που μιλούν άλλοι άνθρωποι. Ίσως το πιο σωστό θα ήταν να βρεθεί μια θέση ισορροπίας που να αποδέχεται την Εσωτερική Ενορατική Σύλληψη του Όλου με την εξωτερική επιστημονική μελέτη των πραγμάτων. Μια ισορροπία ανάμεσα στην Δημιουργική Φαντασία και την αναλυτική σκέψη.

Οι μύθοι και τα παραμύθια μιλούν για τον Ιδανικό Κόσμο, μέσα στον οποίο εντάσσουν όχι μόνο την γενική τους αντίληψη αλλά και τα όντα και την δράση τους. Κι αυτός ο Κόσμος έχει κάποια χαρακτηριστικά γνωρίσματα.

Καταρχήν ο Μυθικός Κόσμος είναι ένας Όλος Κόσμος στον οποίο εντάσσονται όλα κι όλα έχουν την ίδια ουσία που διαπερνά τα πάντα. Όλα είναι σε αλληλεξάρτηση και τίποτα δεν είναι απομονωμένο.

Η ένταξη των όντων και των πραγμάτων και των φαινομένων δεν αναιρεί τις ιδιαιτερότητες ούτε καταργεί της αντιθέσεις. Κάθε ιδιαιτερότητα όμως, είτε πρόκειται για ον (για τον άνθρωπο) είτε για καταστάσεις ξεπερνά τα όρια του «εαυτού» και συμμετέχει στο Όλο και συγγενεύει με όλα.

Η Ενότητα του Κόσμου υπερέχει όλων των καταστάσεων έτσι όλα, από την φύση τους, επιδιώκουν ή αναζητούν την Ενότητα με το Όλο, την Αρμονία με όλα, μέσα από την ορθή αντίληψη και την ενάρετη πράξη.

Ο Μυθικός Κόσμος είναι Τριμερής. Υπάρχει ο Μυστηριώδης Απροσπέλαστος Κόσμος του Όλου, ο Αόρατος Κόσμος των Δυνάμεων και ο Εξωτερικός Κόσμος των Φαινομένων. Το Ον, τα όντα, συμμετέχουν σε αυτούς τους κόσμους  του Πνεύματος, της Ψυχής και του Σώματος. Όλα εξελίσσονται μέσα στο Μυστηριώδες Όλο, που ταυτίζεται με την Φύση, τη Μεγάλη Μητέρα, ή την Μυστηριώδη Πηγή του Παντός, Οι Δυνάμεις του Αόρατου Κόσμου συμμετέχουν και συν-λειτουργούν με τα εξωτερικά όντα και φαινόμενα. Μέσα σε αυτόν τον Μαγικό Κόσμο τοποθετείται κι εξελίσσεται κάθε μύθος, κάθε παραμύθι. Αυτός ο Κόσμος είναι ένας Χώρος Πλατύτερος από τον κόσμο της καθημερινής εμπειρίας. Είναι ένας Υπερχώρος που τα περιλαμβάνει όλα, τον Υπέρκοσμο και τον Εξωτερικό Κόσμο. Είναι ένας Κόσμος όπου τίποτα δεν χάνεται, απλά μεταβαίνει σε άλλους χώρους..

Σε Αυτόν τον Μαγικό Κόσμο δεν υπάρχει χρόνος. Είναι ένας Κόσμος Άχρονος όπου ο ιεξωτερικός ιστορικός χρόνος είναι ένα πολύ περιορισμένο κομμάτι.

Όλα στον Μαγικό Κόσμο υπηρετούν την Ενότητα, τείνουν προς την Ολοκλήρωση και την Πλήρη Αρμονία. Έτσι όποιες κι αν είναι οι καταστάσεις που βιώνουν τα όντα ο τελικός στόχος είναι η Αποκατάσταση της Τελικής Κατάστασης της Ενότητας.

Ο Κόσμος εξελίσσεται και προχωρά μέσα από τις αντιθέσεις και την διαρκή αλλαγή. Έτσι ο Κόσμος είναι Διφυής, Φως και σκοτάδι, πάνω και κάτω, εμπρός και πίσω.

Από τον δισυπόστατο κόσμο των αντιθέσεων δημιουργείται η βαθύτερη αντίληψη του Καλού κι η αναγνώριση του κακού, του βλαβερού ή του άχρηστου. Έτσι στον Μαγικό Κόσμο επικρατούν Αιώνιες Αξίες, Ακατάλυτες, Φάροι αντίληψης και συμπεριφοράς.

Η Κατανόηση του Κόσμου, η Αναγνώριση των καταστάσεων και των αναγκών κι η βαθιά αίσθηση ηθικής ευθύνης προς τον εαυτό μας και τους άλλους καθορίζει την Ορθή Δράση, την Ενάρετη Πράξη.

Η Ζωή είναι μια πορεία, μια Μύηση στην Ζωή της Ενότητας, που δεν γίνεται αυτόματα αλλά μέσα από εμπόδια, δοκιμασίες και περιπέτειες. Αυτή την Πορεία προς την Ολοκλήρωση περιγράφουν οι μύθοι και τα παραμύθια. Κι αυτή ακριβώς την Μύηση στην Αληθινή Ζωή, στην Αλήθεια και στην Ευτυχισμένη Ολοκλήρωση την βρίσκουμε στον αφηγηματικό σκελετό όλων των παραμυθιών.

Τα παραμύθια δεν είναι παρά εφαρμογές της μιας πορείας που ακολουθούμε όλοι προς την τελική επίτευξη, προς την τελική ευτυχία. Όλα τα παραμύθια είναι παραλλαγές αυτού του Μοναδικού Μύθου, που είναι η Ίδια η Ζωή, εκφρασμένη με Συμβολικό Τρόπο, μέσα από τις αφηγηματικές παραλλαγές.

Πάντα το Τέλος είναι ένα. Η Ολοκλήρωση, η Τελική Ευτυχία. Για αυτό όλα τα παραμύθια τελειώνουν με την διαπίστωση ότι όλα τελειώνουν καλά, όλα είναι καλά. Αυτό δεν είναι μια επιφανειακή αισιοδοξία ή μια ευχή. Η Ζωή Πάντα Ολοκληρώνεται.

(Βασιλική Προκοπιου)