Από
τις αρχές της ανθρώπινης ιστορίας ο άνθρωπος ένοιωθε την ανάγκη να αναγνωρίζει
το περιβάλλον του για να μπορεί να ζήσει και να επιβιώσει μέσα στις διάφορες
συνθήκες. Στην προσπάθειά του αυτή ήθελε να έχει μια γενική αντίληψη του
περιβάλλοντος μέσα στο οποίο θα μπορούσε να «εντάσσει» τα ιδιαίτερα πράγματα.
Αναγκαστικά, με τις λιγοστές δυνάμεις που διαθέτει ο άνθρωπος, εξαρχής
σκέφτηκε, φαντάστηκε, υπέθεσε, πως είναι ή πως θα μπορούσε να είναι ο κόσμος,
οι σχέσεις των πραγμάτων, τα γεγονότα κι οι ιδιότητες των πραγμάτων. Με άλλα
λόγια εξαρχής ο άνθρωπος χρησιμοποίησε την Φαντασία, την Δημιουργική Μυθική
Σκέψη για να αντιληφθεί τον κόσμο. Κι αυτό το κάνει μέχρι σήμερα. Η περιοχή της
πραγματικά επιστημονικής γνώσης είναι ακόμα και σήμερα πολύ περιορισμένη.
Χιλιάδες χρόνια χρησιμοποιούμε την Μυθική Σκέψη και ζούμε μέσα στις διάφορες
Μυθολογικές Αντιλήψεις, τις δικές μας προσωπικές μυθολογίες. Έτσι η αναζήτηση
της Προέλευσης, της Καταγωγής της Μυθικής Σκέψης, των Μύθων, των Παραμυθιών
πρέπει να αναζητηθεί στο Φως της Ανθρωπολογίας, μέσα στην ίδια την Φύση του
Ανθρώπου, στον τρόπο που λειτουργεί η αντίληψή του και η διανόησή του κι όχι
ιστορικά, αυστηρά ιστορικά μέσα στον χρόνο. Η Φαντασία, το Φανταστικό, η Μυθική
Σκέψη, η Μυθολογία, οι Μύθοι, τα Παραμύθια, είναι περισσότερο ανθρώπινη διανοητική
λειτουργία κι όχι απλά ιστορικό φαινόμενο. Είναι λάθος να πιστεύουμε σε μια
φανταστική εξέλιξη του ανθρώπου που βεβαιώνει (ψευδώς, κατά την γνώμη μας) ότι
ο άνθρωπος παλιά χρησιμοποιούσε την Μυθική Σκέψη για να ερμηνεύσει τον κόσμο
και να περιγράψει την ζωή και τώρα, στην σύγχρονη πολιτισμένη επιστημονική
εποχή χρησιμοποιεί μια ανώτερη επιστημονική αντίληψη του κόσμου. Αυτό είναι
ακόμα ένας μύθος των ανθρώπων.
Χιλιάδες
χρόνια τώρα οι άνθρωποι χρησιμοποιούν, μέχρι σήμερα, την Μυθική Σκέψη. Με αυτόν
τον τρόπο μίλησαν για τον κόσμο, για την προέλευση του ανθρώπου, για την ζωή,
για τις σχέσεις των ανθρώπων, για την ιστορία και τα γεγονότα. Οι άνθρωποι, σε
ολόκληρο τον πλανήτη, όλες τις εποχές, επειδή ακριβώς στηρίζονται στην ίδια,
κοινή σε όλους, φύση, αντιλαμβάνονται με ίδιους ή παρόμοιους τρόπους, τα ίδια
πράγματα. Έτσι οι Μύθοι για την προέλευση της ύπαρξης, της ζωής, για την ίδια
την ζωή, για τον σκοπό της ζωής, δημιουργήθηκαν στους διάφορους λαούς, μέσα από
τις ίδιες ανθρωπολογικές προϋποθέσεις, μέσα από παρόμοιες ανάγκες και λίγο-πολύ
με τους ίδιους στόχους. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που σε όλους τους λαούς
συναντώνται παρόμοιοι μύθοι, με παρόμοια θέματα και σχεδόν την ίδια εξιστόρηση.
Δεν πρόκειται ούτε για επηρεασμό (αν και θα μπορούσε να συμβαίνει και αυτό σε
κάποιες περιπτώσεις), ούτε για λογοκλοπή. Απλά όλους τους ανθρώπους, όλες τις
εποχές, τους απασχολούν τα ίδια προβλήματα και όλοι οι άνθρωποι δίνουν, με τις
ίδιες δυνάμεις, παρόμοιες απαντήσεις.
Μύθοι,
Παραμύθια, ανιχνεύονται χιλιάδες χρόνια πίσω. Μεταδίδονται από γενιά σε γενιά,
μεταφέροντας την γνώση της ζωής, την ηθική εμπειρία, ήθη και έθιμα και
συνήθειες. Ο Μύθος, το Παραμύθι, ήταν πάντα Μέσο Διδασκαλίας και
Διαπαιδαγώγησης. Απευθύνεται κυρίως στις νεότερες γενιές που πρέπει να κοινωνικοποιηθούν,
να «μυηθούν» στην ζωή της κοινότητας. Αλλά ακριβώς αυτή η χρήση του Μύθου, των
Παραμυθιών, για τον σκοπό της κοινωνικοποίησης, σαν εκπαιδευτικού υλικού,
αποδεικνύει την μύηση όλων στους μύθους της φυλής, είτε μιλάμε για πρωτόγονες
φυλές, είτε για αρχαίους πολιτισμούς, είτε για τις σύγχρονες κοινωνίες.
Αποδεικνύει ακόμα την γνώση των μύθων και την χρήση τους, στην καθημερινή ζωή,
από όλα τα μέλη της κοινότητας. Οι Μύθοι ήταν, κι είναι μέχρι σήμερα, τόσο
σημαντικοί που χρησιμοποιούνταν πάντα σαν βάση της κοινωνικής ιδεολογίας κι
ακόμα χρησιμοποιούνται στην καθημερινή επιχειρηματολογία των ανθρώπων.
Το
Περιεχόμενο των Μύθων αναδεικνύει όχι μόνο παρόμοια θέματα, σε όλες τις εποχές,
σε όλους τους λαούς, αλλά επίσης αποκρυσταλλώνει όμοια σύμβολα, την Πηγή της
Ζωής, τον Αρχηγό, τον Πατέρα, τον Βασιλιά, τον Γιό ή την Κόρη, το Αγαπημένο
πρόσωπο, τον Ήρωα, τον Αγωνιστή, τον Νικητή, τον Καλό, τον κακό, κλπ. Όλα αυτά
είναι και θα είναι πάντα λογικά αιτήματα της ανθρώπινης σκέψης και ευσεβείς
πόθοι της ανθρώπινης δημιουργικότητας και φαντασίας. Προέρχονται από την ίδια
την Ανθρώπινη Φύση μας κι απαντούν στα ίδια ανθρωπολογικά, υπαρξιακά κι
ιστορικά προβλήματα.. Είναι η αληθινή κληρονομιά των ανθρώπων. Οφείλονται στην
ίδια την Λειτουργία της Ανθρώπινης Φύσης. Δεν θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε
αλλιώς. Πρόκειται για Ανθρώπινα Παγκόσμια, Αιώνια Σύμβολα κι όχι για απλά
ψυχολογικά αιτήματα, απλά ψυχολογικά αρχέτυπα, όπως ίσως τα περιορίζει ο Καρλ
Γιούγκ. Είναι κάτι πολύ βαθύτερο. Είναι Έκφραση της Ίδιας της Ζωής.
Έτσι,
αν θελήσουμε να βρούμε την καταγωγή της Μυθικής Σκέψης, των Μύθων, των
Παραμυθιών, πρέπει να την αναζητήσουμε στην ίδια την ανθρώπινη φύση μας, στην
λειτουργία της αντίληψής μας, από την αρχή της παρουσίας μας στην ζωή, σε αυτόν
τον πλανήτη. Δεν είναι απλά ένα ιστορικό γεγονός, γέννημα του χρόνου, της
εξέλιξης, που εμφανίστηκε κάποια εποχή κι ίσως σταματήσει κάποια στιγμή να
χρειάζεται και έτσι πάψει να υπάρχει. Οι άνθρωποι πάντα θα χρησιμοποιούν την
Δημιουργική Φαντασία γιατί αυτή τους απελευθερώνει και τους δίνει φτερά να
πετάξουν σε κόσμους πλατύτερους από την απλή καθημερινή ζωή. Το γεγονός είναι
ότι ιστορικά η χρήση των Μύθων, των Παραμυθιών, πάει χιλιάδες χρόνια πίσω. Και
στην διάρκεια αυτής της ανθρώπινης ιστορίας διασώθηκαν Παραδόσεις, Μυθικά Θέματα,
Διηγηματικά Μοτίβα, Συμβολισμοί και Ηθικά Συμπεράσματα.
(Βασιλική Προκοπίου)
